Portrèt: Sharina Henriquez

ORANJESTAD – Ta trahando riba un plan nobo di desaroyo espasial (ROP) pa ekipá Aruba. Pero un sala yen di empresario ayera a ekspresá malkontentu i preokupashon. “Mester para e kos aki awor”, un empresario emoshoná ta grita.

“Ku e ROP bieu hopi kos a bai malu kaba i pasobra nunka no a introdusí ROPV (plannan di destinashon, red.) e derechinan di siudadano no ta protehá. Nunka no a kompensá daño. Kon lo esaki bai serka daño nobo?”, arkitekto Bert Kampsteeg ta puntra. E mes a pone dos studiante traha ariba pa registrá tur kos.

E Plan nobo di Desaroyo Espasial di Aruba

“E ROP nobo ta sigui e bieu, pero awor nan ta usa otro koló pa e zonanan. Ke men ta kon ta hasi kompará e plannan ku otro? Kaminda ami ta biba segun e plan bieu lo tabata un área di silensio. Pero nan ta traha apartamento pa Airbnb manera ta nada”, empresario Leo Henriquez ta bisa.

‘Gobièrnu no ta aktua’- leyenda di natashon Roly Bisslik tokante destrukshon di e mangelnan

E plan di desaroyo nobo ta parti e isla den 14 zona i e fókùs ta ta riba ekipashon duradero. Pero e krítika ta fuerte. “Gobièrnu nunka no a tene su mes na e plan i asta a duna pèrmit pa konstruí hotèl den e área di naturalesa”, un empresario ku ta haña hopi sosten di públiko ta bisa. “Turismo semper ta haña preferensia.”

“Bo no por promové biodiversidat i peskeria pareu”, leyenda di natashon Roly Bisslik ta remarká. “Nos mangelnan ta protehá pero ketu bai ta keda destruí nan i gobièrnu no ta aktua. E gutu protehá ta esensial pa e santu blanku di playa. Tin un mucha hòmber ku hopi bia ku orguyo ta mustra riba Facebook kuantu el a kue. I gobièrnu no ta hasi nada.”

Mas empresario ta kritiká e falta di mantenshon aki: “Pakiko un plan nobo si gobièrnu no por ni mantené esun bieu?”, segun empresario Jaap Beaujon

E enkuentro na Kámara di Komèrsio tokante e ROP nobo – Potrèt: Sharina Henriquez

Clifford Rosa di fundashon di bario Rancho ta bisa ku e plan tampoko no ta protehá e lugánan arkeológiko i históriko sufisientemente. “Ademas, awor ku e tankinan di zeta i e kònteinernan den haf (Oranjestad, red.) a bai, despues di trinta aña nos por mira laman atrobe. Pero e outoridat di haf por desaroyá e tereno aki komersialmente atrobe i ke hasi esei ku edifisio haltu di shete, ocho piso.”

Kompensashon
Durante e enkuentro ta resultá ku gobièrnu te awe no ta kumpli ku nan promesa tur ora pa kompensá esnan ku a kai víktima na e promé ROP di 2009. Ta trata di empresario ku a pèrdè entrada i siudadano ku pa motibu di kambio di e destinashon, a mira e balor di nan tereno baha. Gobièrnu lo a lanta un fondo di kompensashon pero esaki no a pasa. Ainda tin hopi kaso den korte ta kana.

“Ora e parke di naturalesa Arikok a bini, gobièrnu a haña plaka pa kompensá e doñonan di tereno. Esaki no a sosodé nunka, unda e sèn ei a keda?”, un representante di un kantidat di e doñonan di tereno ei ta bisa. Pa por konstruí e parke di naturalesa, e tempu ei Aruba a haña plaka di Union Oropeo.

E djabièrnè aki ta e deadline pa tur hende pa entregá nan reakshon (opinion). Segun e minister responsabel Otmar Oduber awe meinta kaba 60 a drenta i e organisashon di naturalesa ABC por ehèmpel a entregá un reakshon di 300 página.

Karta urgente pa haña mas tempu

Kámara di Komersio ayera den lat a organisá un enkuentro pa kolektá e reakshonnan di e empresarionan. Pero e emoshonnan a subi asina haltu, ku awor e direktiva ta bai manda un karta urgente pa parlamento pa trata di kambia e término legal den algun dia. “Ta opvio ku mester di mas tempu ku e 30 dianan ku lei ta preskribí”, presidente di Kámara Kawish Misier ta bisa; e no ta haña Kámara ta lat ku e enkuentro aki.

Tin empresario a haña despues ku e Kámara a warda muchu largu si. “Mi tambe ke mira e relato di tur reakshon promé ku Kámara manda esaki pa gobièrnu”, segun un empresario.

Minister: tin sufisiente tempu

Minister di Infrastruktura Otmar Oduber si ta haña ku Kámara di Komersio a warda muchu largu: “For di aña pasá a bisa bon kla ku tin un luna pa lesa i un luna pa entregá opinion. Ta lástima ku Kámara ta warda te tres dia promé ku e deadline pa kolektá reakshon.”E krítika di e diferente empresarionan ku e informashon ku a duna ta insufisiente i no ta kla durante e enkuentronan den bario i di parti di su departamento, e minister ta ninga. “Tabatin dos hende okupá ku esaki espesialmente i ami tabata na e enkuentronan. Ei a kontestá tur pregunta. Pero kisas e kontesta no a kai nan nan agrado.