Portrèt: Ret Karibense

WILLEMSTAD – J.L. ku tin sentensia di tbs despues di un aña den Foba, e departamento sikiátriko di prizòn di Kòrsou, ke sali liber. Último bia ku J.L., ku ta sufri di sikósis, a sali for di prizòn, esaki a trese hopi intrankilidat i un delitu nobo.

Pasobra despues di Foba hende ta kai den un buraku skur skur: e hòspital general sikiátriko no ta tuma pashènt ‘peligroso’ i Reclassering no tin kòntròl sin medida pa fòrsa. Ke men liber ke men berdaderamente liber.Ta posibel ku gobièrnu di Kòrsou lo hañ’e konfrontá ku e mester duna kuenta pakiko no tin un trato tbs adekuá i kompleto.

Añanan largu J.L. a terorisá e bario Tera Kora. Habitantenan di bario na 2016 a kima su kas pa dun’é un aviso. Potrèt di archivo: Dick Drayer

No ta eksepshon mas
Su sikiater Frans Heijtel último bia a purba pa tene J.L. ‘mas o ménos bou di kòntròl’ ambulantemente. “E tabata drumi serka di nos ofisina médiko i tabata tuma algun remedi.” J.L. no ta un eksepshon mas. “Entretantu mi tin vários pashènt sikiátriko króniko ku no ta bonbiní mas na Caprileskliniek”, Heijtel ta avisá.

Kasi 10 aña despues ku a inkluí e regla di tbs (medida hudisial ku ta pone un kriminal na disposishon di gobièrnu pa tratamentu) den Kódigo Penal di Kòrsou, ainda no a kompletá un trayekto kompleto di tbs. Úniko posibilidat ta tratamentu fòrsá temporario den prizòn di Kòrsou.

Resosialisashon
Kon ta pará ku resosialisashon despues di kastigu di prizòn? “Si ta trata di kliente tbs, Reclassering su mannan ta mará”, Anchel Gibbes, trahadó sosial senior na Reclassering ta bisa. “Un gran parti di e èks detenidonan ku problemátika síkiko ta kana pòrnada.”

Na Kòrsou no ta posibel pa duna tbs ambulante, Ginnes ta bisa. “Nos tin diferente kliente ku bo sa ku bon mirá ta kliente tbs nan ta. Práktika i eksperensia ta mustra ku bo por hasi masha poko pa e klientenan aki. Tin bia ta asina kompliká i bo no por bai niun kaminda.”

Gobièrnu ta responsabel?
Si J.L. sali liber sin trato tbs adekuá i (atrobé) kousa un hende daño, por tene gobièrnu di Kòrsou responsabel? E pregunta aki ta okupá Sjoerd Bakker tambe, ku ta liá na Vrije Universiteit di Amsterdam. El a skibi un ártíkulo sientífiko tokante di esaki, ku segun ta spera na yüni lo sali den e revista karibense di hurista.

‘Gobièrnu tin e obligashon di pèrkurá pa un régimen di tratamentu adekuá’
-abogado Sjoerd Bakker

“Falta di un régimen di tbs adekuá na Kòrsou ta trese riesgo di seguridat pa siudadano i komunidat ku gobièrnu di Kòrsou konosé i ta premirá”, Bakker ta konkluí. E riesgonan aki ta asina grandi ku por bisa ku gobièrnu di Kòrsou tin un deber di kuido i ku e ta obligá segun derecho sivil pa kita e riesgonan aki efektivamente, pa aun pèrkurá pa un régimen di tratamentu di delinkuente síkikamente afektá.”

‘Mester di koperashon den Reino’
Si no ta posibel pa trata sierto delinkuente síkikamente afektá na Kòrsou mes, mester buska koperashon serka otro pais den Reino, segun Bakker. “Keda sinta ketu di tur manera no ta un opshon. Pa no kumpli ku e deber di kuido ei pa gobièrnu ta krea un riesgo di responsabilidat pa daño ku kisas e mes no ta konsiente di dje.”

Ta falta un klínika di tbs
“E isla ta falta un klínika di tbs kaminda nos klientenan por haña ayudo adekuá”, Claudia Knoppel ta bisa. Ministerio di Hustisia a mand’é temporariamente pa yuda na Reclassering pasobra nan ta lucha ku un falta króniko di personal. “Úniko kos ku bo por hasi ta duna un notisia di resultado malu, informá OM pa arestá nan atrobe, pa nan kai será den prizòn atrobe.”

Knoppel i Gibbes ta papia di un situashon ku ta hasi doló. “Bon mirá un situashon peligroso pa komunidat si bo pensa bon”, Knoppel ta bisa.

‘Diligentemente buskando un solushon’

Ministerio Públiko na Kòrsou den un reakshon kòrtiku ta laga sa ku nan ta ’buskando solushon hurídiko diligentemente’. “Ta investigá tur opshon posibel pa ehekutá tbs tantu na Kòrsou mes komo otro kaminda den e region. OM pronto lo hasi un proposishon na Minister di Hustisia. Ta e ta responsabel na final pa pone e sitio i e medionan disponibel, bosero di OM Roderick Gouverneur ta bisa. Minister di Hustisia no tabata alkansabel pa komentario.