Portrèt: Sharina Henriquez

ORANJESTAD – Falta di digitalisacion, sistema bieu di duna les y test, y instruccion di idioma. Inversionnan abou den enseñansa ta y kedando perhudica hoben Rubiano. Esaki por mira bek tambe den e cifranan: un averahe di 54% a slaag e aña aki locual atrobe ta mas abou compara cu den  resto di Reino Hulandes.

Chainel Sosa-Ramirez – potret: Sharina Henriquez

“Mi ta cuminsa mi estudio prome na universidad di Corsou como cu esaki ta mas cerca”, asina Chainel Sosa-Ramirez kende a slaag pa Havo ta conta. E no ta sinti cu e ta suficiente prepara na scol secundario pa bay Hulanda inmediatamente. “Mi Hulandes no ta asina bon. P’esey mi ta bay Corsou prome pa upgrade mi mes y despues bay Hulanda pa mi masters.”

Pero tin mas problema cu esun di idioma so.  En general inversion structural abou den enseñansa ta haci cu hobennan Rubiano ta atras riba otro terenonan tambe. Na Boneiro por ehempel nan si a haci e inversionnan necesario dado momento. E cifranan di slaag tabata riba mesun nivel cinco aña pasa cu esun di Aruba. Pero pa motibo di e inversionnan haci Boneiro su cifranan a mehora pa 90% di e norma averahe di slaag.

Minister di enseñansa Rudy Lampe ta bisa cu Aruba a score un tiki miho localmente e aña aki, pero compara cu e norma internacional ainda e prestacionnan ta keda hopi abou. Aunke e ta implementando su plan di innovacion actualmente, esaki lo tuma sigur un 10 aña pa completa.

Armand Hessels  – potret: Sharina Henriquez

Fundacion Bon Gobernacion Aruba cu ta investigando gobierno desde cu Aruba por goberna su mes for di 1986, ta bisa cu pa nan e mal prestacion di studiantenan Rubiano  ta algo conoci. Den mas cu 30 aña mayoria di placa di gobierno a bay pa paga debe y salario. Asina tiki a resta pa haci inversion otro caminda, segun presidente Armand Hessels.

“Pues tampoco a inverti suficiente den enseñansa. Mientrastanto nos ta keda manda nos hoben mal prepara pa Hulanda. Di local mas cu mita ta regresa sin diploma pero si cu un debe halto.”

‘Nos ta keda manda nos hobennan mal prepara pa Hulanda’ -Armand Hessels di Fundacion Bon Gobernacion Aruba

Lampe ta reacciona riba e conclusion di inversion abou haci den enseñansa cu: “Esey ta corecto pero no tur cos.” Enseñansa ta e post mas grandi den presupuesto di gobierno. Pero mayoria di e placa ta bay pa salarionan di personal di enseñansa y otro personal, e ta splica.

minister Rudy Lampe – foto: Sharina Henriquez

“E inversionnan berdad a keda abou pa motibo di esaki. Wak e edificionan di nos scolnan. Nos hasta mester a cera varios pasobra nan no tabata adecua mas pa por duna les eyden. Pues den sentido ey nos ta cana atras. Pero esey no ta e unico factor.”

Tampoco a inverti suficiente den innovacion di e sistema di duna les, e ta haya. Unda docentenan ainda ta duna les klassikaal y ta sigui e sistema anticua di duna punto, e minister ta splica.

Y cultura tambe ta keda  hunga un rol grandi pa nos hobennan prestando menos na Hulanda. “E nivel di presta na Merca y Canada ta mas halto. Nos studiantenan ta depende hopi riba nan famia. Mientrastanto na Hulanda bo ta bo so, independiente. Na Merca bo ta keda riba un campus und bo tin e mesun sentido di proteccion manera un famia, bo por bisa. Y esay ta haci e diferencia bou nos estudianten. Pa motibo di esey nos ta stimula pa hobennan keda na Aruba of den regio pa studia.”

Xyqu Croes -foto: Sharina Henriquez

Xyqu Croes kende a slaag pa Havo ta bisa na su entregamento di diploma: “Na Aruba bo no a haya e chens pa biba riba bo mes prome cu bo ta bay Hulanda. Esey ta algo cu bo mester custuma na dje, p’esey bo mester ta miho prepara cu esunnan cu ya ta na Hulanda. Esaki ta algo sigur cu nos tin como preocupacion.”