Portrèt: Sharina Henriquez

ORANJESTAD – “Mi ta bai mèldu ku mi ta malu. Pasobra awor ku tin shelter in place mi mester sera mi kompania i nos tur mester keda kas dos siman for di djadumingu. Mi nos sa si mi ta haña mi salario ainda e ora ei”, un trahadó den benta di outo ta bisa. Ku esaki di tur manera e ta spera ku e ta haña un kompensashon di enfermedat.

Aruba ta tuma medida mas i mas severo ku e oumento rápido di kaso di corona. Ayera a drenta nuebe kaso i awe tin 28 persona kontaminá, gobièrnu ta bisa. Pa kompará: e isla bisiña Kòrsou tin ocho kaso.

Hende tin miedu mas i mas pa nan trabou. Gobièrnu ta ferwagt ku 25 mil hende lo resultá riba kaya. Esaki ta sosodé espesialmente pasobra pa motibu di e fronteranan será no tin turismo mas. Miéntras ku ekonomia arubano ta funshoná pa 80 porshento riba turismo.

Mas i mas kompania mester sera tambe pa kombatí kontaminashon. E medida nobo shelter in place ku ta drenta na vigor djadumingu, ke men ku hende por subi kaya solamente si na ke hasi kompra, deporte, kumpra gasolin òf bai botika. Pues es ku no tin un trabou vital mester keda kas.

Mèldu malu pa karentena
“Nos ta haña mas i mas hende ku ta mèldu malu. Esaki semper ta sosodé den un krísis i nos a mir’é tambe ku e krísis finansiero, 9/11 i dia ku Natalee Holloway a disparsé. Pero esaki ta un situashon eksepshonal”, Edwin Jacobs, direktor di Sociale Verzekeringsbank (SVB) ta bisa.

Práktikamente henter poblashon ku ta traha (46.333 persona) ta haña un kompensashon finansiero seka e banko aki ora nan ta malu. Tambe nan ta paga penshunnan básiko (AOV). “Nunka nos no tabatin un epidemia kaminda hende mester a bai den karentena i isolashon obligatorio. E hendenan aki ta mèldu malu.” Hende mester bai den karentena maske nan no tin síntoma di enfermedat.

Pasobra e situashon ta nobo ainda, e konsekuenshanan pa e fondonan di SVB ainda no ta kla. Jacobs: “Loke nos sa ta na mart di aña pasá nos a paga 2 mion florin. E suma ei nos a paga na mitar di e luna aki kaba.” Tambe mester sali ta kuantu sèn di prima lo bai drenta. Tin kompania a sera kaba pa motibu di e situashon i nan no ta paga prima mas.

‘Dunadónan di trabou ta konsehá nan trahadónan pa mèldu malu’
– Edwin Jacobs, direktor di SVB

SVB tin informashon ku dunadónan di trabou tambe ta konsehá nan personal pa mèldu malu. “Aktualmente nos no por sali pa bai kontrolá ken ta malu di bèrdè i ken nò. Esei ta sosodé mas lat i e ora ei nos lo deskontá. Nos tin un lista si di kompania ku a manda nan trahadónan kas sin salario. Pasobra sin entrada bo no tin derechi riba un kompensashon di SVB”, Jacobs ta splika.

No ta sigur kon largu e medida di keda kas, shelter in place, lo dura. Gobièrnu ayera a papia di dos siman, pero awe lo divulgá mas.

SVB tambe mester sera pa motibu di e medida aki. Nan no ta riba e lista di trabou i sektor vital. Jacobs: “For di djadumingu nos no por aseptá mas notifikashon di enfermedat.” Awe pa paga penshun. “Nos ta spera ku e grandinan lo hañ’é promé ku 1 di aprel. Tòg nan ta un grupo vulnerabel.”

E partisipashon di e medidanan nobo a pone ku tabatin reinan largu atrobe na e supermerkadonan. Pero e reinan ta mas largu pasobra awor e supermerkadonan mester tuma medida obligatorio pa evitá ku hopi hende ta drenta pareu.