Portrèt: Pixabay

WILLEMSTAD – Awor ku e vírùs Covid-19 mundialmente ta fòrsa hende di keda paden, violensia na kas ta oumentá. Na Kòrsou organisashonnan di ayudo ta bati alarma i ta eksihí akshon di gobièrnu. Kiko por hasi?

“Hopi hende muhé durante di e lockdown aki ta haña nan ku violensia na un lugá kaminda na lo mester a sinti nan mes seif: nan mes kas.” Esei sekretario-general Antonio Guterres di Nashonnan Uní a twitter kuminsamentu di e siman aki. E ta apelá na gobièrnunan rònt mundu pa drenta den akshon.

Ousiliante na Kòrsou ta rekonosé e situashon ku e sekretario-general ta deskribí. Na e isla for di e medidanan di Covid-19 nan ta mira un oumento di violensia na kas. Entre esakinan asta tin algun kaso di peliger di mortal.

Sifra di violensia doméstiko
Segun e Organisashon di Salubridat Mundial (WHO, World Health Organization) 1 den 5 hende muhé mundialmente ta haña nan ku violensia físiko òf seksual, mayoria be na man di nan partner.

For di investigashon di Vrije Universiteit di Amsterdam na 2012 a sali ku na Kòrsou 39 porshento di hende hòmber i 51 porshento di hende muhé a yega di haña nan ku violensia relashonal. Di e 700 i piku delito di violensia ku ta kometé kada aña na Kòrsou, ademas mas ku mitar tin di hasi ku violensia den relashon.

P’esei na Kòrsou e instanshanan di ayudo hopi tempu kaba ta bati alarma seka gobièrnu pa atenshon pa violensia doméstiko. Awor ku e medidanan di corona nan ta mira violensia doméstiko oumentá.

E echo ku tur hende ta obligá di keda paden ta un motibu pa prekupashon grandi pa e Fundashon Kurasoleño Kontra Abusu di Mucha i e organisashon kordinadó Aliansa ku ta konsistí di 21 organisashon.

E sirkunstanshanan ta pone ku esun ku ta kometé e violensia semper ta den besindario di su víktima. Esaki ta pone ku ta difísil pa e víktimanan pidi ayudo. Presidente di Aliansa, Jeanne Henriquez: “Nos mester haña un solushon p’esaki, nos ke duna e personanan aki mas tantu seguridat posibel.”

Aliansa ke dos kos: Pa semper por informá polis den kaso di violensia doméstiko i akohida privá temporario pa hende muhé i nan yunan. Fundashon kontra Abusu di Mucha ta bisa ku den e tempu aki nan tin nan mannan yen ku dunamentu di ayudo. Segun presidente Coraline Kooistra ‘e situashon ta mas grave ku nunka’.

Pa motibu d e krísis di corona e Fundashon Kontra Abusu di Mucha a kuminsá e proyekto ‘banko di krísis. Via e proyekto aki e víktimanan banda di ayudo ta ofresé nan pakete di kuminda i ‘counseling’.

Kooistra ta masha prekupá pa e futuro di su klientenan pasobra no ta konosí kon largu e insiguridat lo dura i gobièrnu di Kòrsou te awor no tin niun plan konkreto pa e grupo vulnerabel aki.

Plan nashonal kontra violensia
Na 2018 e ministernan di Kòrsou di e tempu ei Hensley Koeiman (MAN), Quincy Girigorie (PAR), Marilyn Alcalá-Wallé (PAR) i Suzy Calelia-Römer (PIN) a firma e asina yamá Plan Nashonal Kontra Violensia.

Ku e plan esnan ku a firma ker a kombatí violensia na kas i den relashon i espesialmente protehá mucha kontra violensia físiko e abusu seksual. Kon ta pará awor ku e intenshon òf e enfoke aktual aki no ta kla. E ministernan envolví no ta kontestá nos preguntanan