Portrèt: Marit Severijnse

KRALENDIJK – Poko poko ta suavisá e medidanan kontra e vírùs corona na Boneiru. Esei ke men ku por biba e bida normal atrobe na e munisipio karibense. Pero sin bista riba turista i bishitante e ‘normal nobo’ aki pa hopi empresario na e isla ta leu for di ideal.

Buelo turístiko pa e isla por lo pronto ainda no ta sigui. Tampoko ainda no ta pèrmití pa bini huntu den grupo grandi òf organisá evento. Empresarionan i instanshanan por habri nan portanan bou di reglanan estrikto di higiena i distansha sosial, pero e pregunta ta si nan lo sobreviví bou di e sirkunstanshanan nobo.

Sobreviví sin turista
Pa hóreka i e sektor popular di buseo riba e isla turístiko e temporada ku a pasa tabata difísil. No opstante ku a suavisá e medidanan i ku nan por habri nan portanan atrobe ainda ta e pregunta kon largu nan por sobreviví sin turista den e asina yamá “normal nobo” aki.

Restorant El Bigote tabatin dos aña ku el a habri ora ku e medidanan di corona a bini i ku e restorante mester a sera. E personal a trata di ofresé entrega grátis i take-out, pero esaki no tabata sufisiente pa tene e negoshi habrí. “Riba tres di yüni nos ta habri atrobe. Ku e regla di 1,5 meter nos lo mira si nos por lora nos volúmen di benta.”, ko-propietario Okke Wessels ta bisa.

Baukje Wassenaar huntu ku su kasá tin su mes skol di buseo, Private Divers Bonaire. Na febrüari nan ta eksistí un aña. Nan ta pasa trabou i aktualmente nan volúmen di benta ta sero. E situashon tin un impakto grandi riba e skol di buseo, ku mester di e negoshi di turista.

Nan no a pèrdè kurashi i nan ta kla pa ora fronteranan habri atrobe. “Nos ta spera ku tur kos lo lòs atrobe. Pero mi tin miedu ku lo dura algu promé ku bolbe bira drùk atrobe na e isla”, Baukje ta bisa.

Kultura na petishon
Ainda no ta pèrmití pa gruponan grandi bini huntu na Boneiru, ounke ku a suavisá e medidanan. Instanshanan kultural manera teatro i museo ta kibra kabes kon nan mester organisá aktividat.

Serka e instansha kultural Mangasina di Rei nan tin komo solushon pa tene ‘rekorido segun sita’. Ta tene esakinan den grupo chikí ku e distansha sosial nesesario. Tòg ta keda difísil pa e instansha. Asina e anochi kultural popular ‘Nos Zjilena’ ta ‘on hold’ poko tempu kaba.

Durante e anochi kultural aki ta kompartí baile, kuminda i relato tradishonal. Normalmente mas ku 250 hende ta bini. “Nos ta den kòmbersashon ku gobièrnu kon por sigui ku e aktividat aki”, e kolaboradó di e fundashon Izain Mercera ta bisa.

No ta sosial pa tur hende
E instanshanan di kuido na e isla tambe tin reto no opstante e suavisashon di e medidanan. “Pa nos e normal nobo a bira un kustumber kaba”, kordinadó Alyette Quirindongo di e kas di kuido Fundashon Kalor di Hogar ta bisa.

E krísis di corona pa e instansha aki a trese kuido èkstra pasobra e klientenan ta pertenesé na e grupo di riesgo. Pa protehá e grupo vulnerabel aki e kas di kuido a tene su mes estriktamente na tur medida. Solamente trahadó por a drenta e edifisio i a duna hopi atenshon na e reglanan di higiena.

Entretantu e klientenan por risibí bishita atrobe. Esaki ta bai segun sita i maksimalmente dos persona. “Nos úniko reto tabata pa laga pashènt ku demensia sigui e reglanan Kon bo ta bisa un kliente demènt ku e mester keda na un distansha di 1,5 meter?”, segun Alyette.