Portrèt: Sharina Henriquez

ORANJESTAD – Mas o ménos 8000 hende entretantu a registrá pa haña e vakuna di corona, Direktiva di Salubridat Públiko ta bisa. E promé vakunanan, algu mas ku 12 mil, ta yega Aruba otro siman.

“Pakiko mi ta bin registrá? Wak, un vakuna semper ta bon. Tin hopi diskushon i komentario riba Facebook. M’a tende hopi kos, pero mi no ta kere ku nan ta traha un vakuna pa mata hende”, Luis Croes di 71 aña ta bisa den MFA, (un tipo di kas munisipal) na Paradera djaweps meinta.

Ta masha ketu i e tres kolaboradónan di Salubridat Públiko tin tur tempu pa yuda algun hende. Gobièrnu ta preferá pa hende registrá via e app di corona (Aruba Health App) òf via un formulario online. Ke men si bo bini, tòg lo puntra bo promé si bo tin un smartphone i si bo ke download e app. Sí ta pèrmití pa nenga pa motibunan di privasidat. E ora ei bo mester yena bo datonan personal riba un pida papel i e kolaboradónan ta taip esaki riba e formulario online. Despues e petishonario mester kontestá nuebe pregunta tokante salú ku ta trata espesialmente di alergia i malesa.

Es ku yena ‘sí’ un kaminda, por registrá solamente si tabatin deliberashon anteriormente kaba ku dòkter di kas òf spesialista tokante e posibel konsekuenshanan di malesa eksistente. E práktika di spesialista arubano pa medisina interno por ehèmpel ta konsehá tur su pashèntnan pa tuma e vakuna. Pero kon grandi e kantidat di hende dispuesto pa vakuna na Aruba ta, esei ainda ta difísil pa indiká.

‘Mi a kere ku lo tabatin mas tantu hende’- Arubano Luis Croes

E registrashon ta habrí for di promé di febrüari i riba social media e diskushonnan ta birando mas severo i politisá. Un artista famoso ku normalmente e tempunan aki ta gana su pan espesialmente ku karnaval (kanselá pa corona) pero ku awor ta hasa hamburger pa haña entrada èkstra, ta reklamá ku su punto di bista pro vakunashon tin konsekuensha. Kliente regular ta akus’é di a kambia di koló polítiko i no ta kumpra su hamburgernan mas, e ta bisa.

“Wak, semper bo por haña efekto sekundario. Si bo tuma píldora tampoko bo no sa kiko nan lo hasi ku bo. Pero tòg mi ta enkurashá tur hende pa tuma e vakuna. Espesialmente hende grandi di edat. Ta lástima ku ta ketu asina. Mi a kere ku aki lo tabatin mas tantu hende, manera ora hende mester bin paga nan number di outo òf nan telefòn”, Croes ta bisa.

Djis despues un hende muhé ta drenta i ta aseptá yudansa pa yena su app. “Mi mes por a yen’é. Pero mi ta biba djis pasa e skina aki, i no tin kasi niun hende ke men ta fásil. Mi ke e vakuna pa mi seguridat i pasobra mi ke biaha. Pasobra mi yunan tur ta biba na Hulanda.”

E ta bisa ku e splikashon ku el a haña tabata rápido i kla. “Nan a bisa tambe ku mi lo hañ’é rápidamente pasobra mi tin 76 aña kaba i e ora ei lo mi bai den e promé grupo. Mi ke bai Hulanda na luna di mei. P’esei ta bon ku ta bai rápido, hahaha.”

Indokumentá
Salubridat Públiko ainda no por duna detaye tokante ken a registrá kaba: esta ki edat, sekso òf por ehèmpel indokumentá, Den un mensahe di prensa di 7 di febrüari direktiva ta duna e informashon ku esnan indokumentá mester registrá serka e organisashon di refugiado i imigrante HIAD i ta menshoná Krus Kòrá tambe den esaki.

Pero ora puntra awe kuantu hende a mèldu kaba, tur dos instansha ta bisa ku nan no ta registrá niun ora. E úniko ku nan ta bisa ku nan a palabrá ku gobièrnu, ta ku nan ta informá e hendenan indokumentá i ta referí nan na e diferente MFAnan pa e registrashon.

Aruba tin un populashon di mas ku 110 mil i ta kalkulá ku tin 15 mil hende indokumentá di kua mayoria ta venesolano. Gobièrnu ta spera riba un grado di vakunashon di 80 porshento pa alkansá imunidat di grupo rápidamente. Si esei ta sufisiente- pasobra e vakuna no ta protehá 100 porshento i e efekto ta stòp di traha despues di seis luna- mester midi ainda.