Portrèt: Sam Jones

Estado hulandes lo mester yuda hende karibense i surinameño serka e investigashon di nan desendensia afrikano, e investigadó Arwin Ralf (Erasmus MC) ta haña. Su charla na Amsterdam tokante eksaminashon di DNA ta bon bishitá

‘Sortia e identidat ku a kita’ asina su proyekto di investigashon yama. Ralf ke ofresé desendiente di hende sklabisá e oportunidat pa laga analisá nan DNA grátis. “Nos sa ku nos raisnan ta na Afrika, pero unda na Afrika eksaktamente? E úniko konekshon direkto ku nos antepasadonan afrikano ta skondí den nos sanger.”

Promé minister Rutte aña pasá a pidi despensa pa e pasado di sklabitut hulandes. “Ta parse mi un bon idea pa usa un parti di e sèn ei pa e investigashon aki”, Ralf ta haña. “A anunsiá un fondo di konsientisashon di 200 mil euro. Bij1 a entregá un moshon kaba pa fasilitá un investigashon asina.”


Video: Sam Jones

‘Haña identidat bèk ku investigashon’
Ku su investigashon e tin espesialmente surinameño i hulandes karibense na bista. Den e tempunan kolonial a kita e identidat di e hendenan afrikano sklabisá den e áreanan ei. A tuma nan prezu, saka nan for di nan relashon di famia i nan mester a traha trabou di esklabo fòrsa na plantashi hulandes.

Ralf ta yama afro-hulandes ku ta interesá pa partisipá na e proyekto. E proyekto di investigashon aki por yuda bo pa haña e identidat ei bèk na un manera responsabel, e ta bisa. “Si bo no konosé bo raisnan i bo no sa di unda bo ta bini, bo sa ménos tokante ken bo ta tambe.”

Ralf no por duna shen porshento siguridat ku bo lo sa eksaktamente di ken bo a desendé. Pero e ta mira e investigashon sientífiko amplio sí komo un promé paso.

Kolaborashon ku pais afrikano
Ralf mes tin 15 aña envolví den investigashon di DNA i el promové riba esaki. Banda di ofresé investigashon di DNA grátis Ralf ta spera tambe un komienso di un kolaborashon ku pais afrikano. Esaki por kondusí na un investigashon mas amplio di e historia di kolonisashon i sklabitut.

Kidou ku kompania komersial ku ta hasi investigashon di DNA
E investigashon sientífiko di DNA ku Ralf ke hasi ta diferente di e investigashon di e sleim di den banda di kara ku diferente kompania komersial ta ofresé online. E investigadó no tin masha konfiansa den esakinan. “Nan ta ménos transparente, bo no por kontrolá si loke nan a investigá ta bèrdè òf ku nan a djis gaña bo algu.”

Ademas bo no sa kiko kompania ta hasi ku bo datonan di DNA. “Nan por bende esaki ku kompania farmaseutiko. Òf e por kai den man di outoridatnan ku ta us’é den investigashon di un kaso di asesinato kaminda un famia di e persona ku a duna DNA, por ta envolví. Na final kompania ke gana sèn”

Pasobra mayoria parti lo envolví  instansha konfiabel manera hòspital i universidat na Hulanda den e investigashon, e proyekto di Ralf ta bai un paso mas aleu tambe. “Mi proyekto ta enserá tambe ku nos ke bai Áfrika.”

Ei nos ke kolaborá ku hòspital i universidat, kolektá DNA i hasi investigashon bon fundá ei i desaroyá un método pa por kompará e DNA di desendiente di hende sklabisá ku e DNA di banko di dato afrikano. E ora ei nos por wak si berdaderamente tin un match.”