E otro banda di klapchi ku dònderbos: Kon kambio di aña a bira un pesadia pa amante di animal

Portrèt: Extra

E kambio di aña tras di lomba mester tabata un komienso festivo pa hopi hende, pero pa hopi doño di animal el a bira un pesadia. E aña akí, klapchi ku dònderbos a parse di a zona mas duru ku nunka, ku konsekuensianan trágiko. Ku múltiple informe di bestia di kas ku a muri i di otronan ku a hui den pániko, e pregunta ta surgi ku si e tipo di vuurwerk akí ta deseabel.

Relatonan ku ta kibra kurason
Brenda Sprock tabatin un kambio di aña ku e lo no lubidá nunka mas. Su kachó Nana, ku e ta deskribí komo su ‘mucha (muhé)’, a muri di spantu severo a konsekuensia di e zonidonan asina duru. “Ta manera ta guera tabatin! E tiramentu di klapchi ku dònderbos a dura muchu largu. Ora tabata ketu porfin, m’a hañ’é bou di kama. E no tabata move mas. Su kurason no por a soportá.”

Esaki no ta e úniko insidente trágiko. Un otro persona a pèrdè su dos prikichinan pa motibu di un eksploshon di klapchi diripiente i ektremadamente duru. “Nos a kere ku nan tabata safe riba veranda, pero despues di un tiru duru tur dos tabata morto.” Dòkternan di bestia tambe a tende mil i un relato di bestia di kas ku a hui pa motibu di strès, òf ku den algun kaso a muri te hasta. Riba internet tabatin masha hopi mensahe di kachó ku a kore bai pa motibu di vuurwerk.

Veterinario: ‘Kada aña tristesa ku vuurwerk di zonido’
Kada aña e veterinario Odette Doest ta mira e konsekuensianan di tiramentu di klapchi serka animal. “Hopi kachó ta kai den pániko total. E aña akí tabata pió, pasobra tabatin hopi vuurwerk ku tabata duna un solo tiru, hopi duru, diripiente. Ora no por antisipá e eksploshon, esei ta duna ainda mas strès. Tin kachó ta ansha asina tantu, ku nan ta sali na kareda, bula kurá òf, den nan pániko, ta resultá riba kaya kaminda outo ta dalnan.”


Vuurwerk durante di ‘tiru’ na Kòrsou.
Potrèt Extra

Pero no ta animal ku spantu so ta kore riesgo. “Tin kachó ku no tin miedu di klapchi i dònderbos, ku yùist ta aserká esakinan. Vários biaha mi a haña mi ku kachó ku a kue e dònderbos ku boka i e eksploshon a tuma lugá den su boka. Esei ta resultá den herida severo na kakunbein i djente, tin biaha asina grave ku mester rekonstruí e boka kompletamente.”

Banda di esaki Doest ta enfatisá ku no ta semper por proba ku ta e eksploshon di vuurwerk a okashoná e morto di e animal. “Hopi kachó chikitu, manera chihuahua, tin problema di kurason. Un tiru duru por ta nèt e gota ku ta laga e hèmber basha, pero no ta sigur ku esei ta e úniko motibu.”

Brantwer: ‘Reglanan ta antikuá’
Dikmar Oliana, hefe di brantwer, ta rekonosé ku e reglanan pa vuurwerk na Kòrsou mester a haña un bon aktualisashon masha tempu kaba. “Nos reglanan ta data di 1963, ku adaptashon di Konseho di Minister, pero ainda nan ta antikuá. Na Hulanda vuurwerk ta regulá di forma muchu mas severo, mientras ku na Merka e reglanan ta mas suave. Kòrsou ta un poko meimei di nan dos.”

Segun Oliana ta tèst tur tipo di vuurwerk nobo riba nan kantidat di decibel promé ku nan subi merkado. “E máksimo ta 120 decibel, i tur loke nos a tèst a kumpli ku e norma. Pero por diferensía di lokalidat pa lokalidat kon duru un tiru ta wòrdu eksperensiá.” Sí e ta konfirmá ku tabatin mas víktima di vuurwerk ku aña pasá. “CMC a raportá shete víktima, di kua algun seriamente heridá. Esei ta un subida kompará ku e aña anterior.”

Regla mas severo i kontrol
Doest ta boga pa kontrol mas severo: “Tiramentu di klapchi i dònderbos ta un tradishon fuertemente ankrá den nos sosiedat i lo no disparsé di un dia pa otro. Pero lo hasi un gran diferensia kaba si stipulá periodonan bon deliniá pa tira klapchi i dònderbos i kontrolá e kumplimentu ku esaki. Hendenan lo por prepará nan bestianan e ora ei. Aktualmente sa sigi tira simannan largu.”

Ta mundialmente e diskushon rondó di vuurwerk a lanta. Tin país i siudat ku a skohe pa vuurwerk ku ta ketu òf ku sonido abou, òf nan a remplasá show di vuurwerk ku drone i show di lus. Esaki no solamente ta baha strès serka animal, pero e ta yuda gruponan vulnerabel tambe, manera mucha ku outismo i veteranonan di guera ku Síndrome di Strès Post-Troumátiko.