Tabata remarkablemente ketu den e biblioteka chikitu di NAAM. No ku no tabatin niun hende presente – al kontrario. E sala tabata yen di hende ku tabata boka habrí ta skucha arkeólogo Amy Victorina. Ku kariño el a papia di su proyekto KNAP (Kaminda Nos A Prosperá), un mapa interaktivo tokante herensia ku kua e ke duna historianan lubidá di Kòrsou un lugá. “E mapa akí ta djis e kuminsamentu,” el a bisa riba un djabièrnè anochi den e luna di aprel. “Pero ta un komienso sí, porfin.”
Ta basta aña Victorina tin ta soña di un manera pa dokumentá e panorama kultural di Kòrsou for di e perspektiva di e hende ku masha poko biaha ta haña bos den e formulashon ofisial di historia. Ku sosten di Mondriaan Fonds e por a realisá e soño akí porfin.
E resultado ta KNAP: un mapa interaktivo ku mas ku 3.000 punto di dato ku ta referí na sitionan signifikante pa hendenan ku a wòrdu sklabisá, hende líber di koló i otro gruponan marginalisá. E mapa ta kontené santananan, sitionan spiritual, kaminda pa kana, rutanan pa hui, pueblonan di hende líber, i sitionan kaminda tabatin ekspreshonnan kultural – di müzik te teatro. Kada punto di dato ta basá riba literatura, datonan arkeológiko òf tradishon oral.
No a bai den vèlt
Tòg Victorina ta enfatisá ku ta trata di solamente e promé vershon di e mapa. “Mi no a bai den vèlt pa e proyekto akí,” e ta konta. “Ku e fondonan disponibel, ta prinsipalmente ku e informashon ku tabatin kaba na NAAM mi por a traha. Pero tin asina tantu mas.”
E ta splika ku hopi sitio ku tin un ke otro konekshon ku e bida di esunnan ku a wòrdu sklabisá, ta skondí i kasi no por mira nan den e paisahe, òf nan ta riba tereno privá. “P’esei e intenshon no ta tampoko pa hendenan bai bishitá e sitionan akí masalmente. Ta bai pa e komprendementu. Pa por tin un noshon visual di na unda nos historia a tuma lugá.”
Yamada na komunidat
Victorina ta konta ku yudansa di komunidat pa sigui kompletá e mapa. “Kisas un hende sa di un historia di nan bisawela. Òf tin un lugá di kua semper a wòrdu bisá ku algu importante a sosodé ei. E relatonan ei tin un importansia inbalorabel. Eseinan por yuda nos amplia i profundisá e mapa.”
P’esei a diseñá e proyekto konsientemente komo un ‘mapa bibu’ – un dokumento ku ta krese ku tempu. “Mi ta spera ku hende lo rekonosé nan mes den e patrimonio akí, bira kurioso pa e historia di nan propio famia, i ku nan ke yuda traha e mapa akí,” e ta remarká. “Pasobra finalmente esaki ta trata di nos tur.”
Un historia humano
Pa Victorina KNAP no ta trata di dato- i sitionan so. Su motivashon ta pa visualisá e humanidat tras di e sistema. “Hopi biaha ta redusí esunnan ku a wòrdu sklabisá te na ‘forsa di trabou’ òf estadístika,” e ta konta. “Pero nan tambe a stima, haña yu, toka müzik, bini huntu pa tene rou òf selebrá. Nan a biba – den nan mes konteksto, bou di sirkunstansianan difísil.”
Dor di e mapa ta surgi un otro imágen di e historia. Un imágen den kua esunnan ku a wòrdu sklabisá no ta sufri so, pero ta mustra forsa tambe, den kua nan ta resistí, konstruí, krea i sobrebibí. “Nan no tabata bobo òf indefenso, manera e stereotipo ta pretendé. Nan tabata hende – i e historia ei meresé di wòrdu kontá.”
Sa mas?
E mapa interaktivo ta aksesibel via e wèpsait di NAAM (www.naam.cw). Ei usuarionan por konsultá e mapa a base di temanan, mira nivelnan di informashon kombiná òf lòs, i lesa splikashon na kada sitio. Esun ku tin informashon ku por kontribuí na desaroyo mas aleu di e mapa, por tuma kontakto ku NAAM via info@naam.cw. “Pasado no ta solamente nos tras,” segun Victorina. “E ta biba den nos, den e paisahe, i den e historianan ku nos sigui kompartí ku otro.”