Portrèt: Bea Moedt

WILLEMSTAD / DEN HAAG – Un aña di tempu so Kòrsou tin pa haña un kompania ku ta tuma refineria ‘Isla’ ofer, miéntras e negosiashonnan tin hopi tempu ta kore kaba. Pero e negosiashonnan aki no ta transparente, promé minister Rhuggenaath ta atmití.

“Ta posibel pa yega fin di 2019 i ainda no tin partner, ni PdVSA tampoko”, segun Rhuggenaath. “Mirando nos situashon ekonómiko, e stagnashon ekonómiko añanan largu i regreshon sosial, nos ta haña un situashon sosial ku mi ta preferá di evitá.”

Desenanan largu e kompania di estado venesolano PdVSA a manehá e refineria riba e isla. E kòntrakt di lease ta terminá na 2019 i un akuerdo renobá no ta parse un opshon. PdVSA tin difikultat di paga su debenan i Estádos Unídos a imponé sanshon riba Venezuela. “E sanshonnan tin impakto riba e refineria pa paga. Nos ta mira esaki tambe na e kantidat di barku ku ta drenta”, e promé minister ta bisa.

‘Alarmante’
“Ta un situashon alarmante”, segun Rhuggenaath. “P’esei nos ta mónitòr e desaroyonan diariamente. Pasobra nos mester pèrkurá tambe pa nos por keda garantisá gasolin, gas pa kushiná i kombustibel pa nos aeropuerto.”

Lo ta un sla pa Kòrsou su ekonomia si e refineria sera. Banda di tur e produktonan ku e isla ta konta kuné, tambe míles di trahadó lo pèrdè nan entrada ora 2019 habri: 1100 trabou direkto i un kalkulashon di 4000 trabou indirekto.

“Aktualmente e trahadónan ta den un insiguridat ku asta ta afektá bida diario. Por ehèmpel nan no por haña ni un finansiamentu pa outo mas”, Rhuggenaath ta bisa.

Na Kòrsou bo no por lora ku solamente un ònderstant. Gobièrnu ta duna 300 florin pa luna i 20 florin pa yu, miéntras ku e nivel mínimo di eksistensia pa un famia -un adulto i dos yu segun CBS- ta 1.976 florin bruto pa luna.

Representantenan di Guangdong Zhenrong Energy ku Minister di Desaroyo Ekonómiko Steven Martina na sèptèmber.

Negosiashonnan sekreto
Mandatarionan di Kòrsou a pone nan speransa den e negosiashonnan ku Guangdong Zhenrong Energy (GZE) pa tuma e refineria ofer pa 40 aña. Pero e kompania chines di materia prima tin poko eksperensia ku industria di zeta i ta di puntra si nan por paga un refineria asina.

Un gabinete anterior bou di maneho di èks promé minister Ben Whiteman (PS) a disidí pa – a base di debernan di sekresia – negoshá solamente ku GZE. “Mi no por kambia esaki mas”, promé minister aktual Rhuggenaath ta bisa.

Kontratashon públiko
“No tabatin kontratashon públiko, p’esei awor mi no por mira kiko ta e alternativanan.” Pero asta si e negosiashonnan ku GZE faya, bou di gabinete di Rhuggenaath lo no bini un kontratashon públiko. “Esei ta un proseso largu i 2019 ta basta serka”, segun e promé minister.

Rhuggenaath ta primintí si ku den un senario asina e lo ke pèrkurá pa e búskeda di e mihó hürdó posibel di e refineria ta ‘bon dokumentá’ i no ‘tras di porta será’. Por ehèmpel: “Si mester verifiká kon a tuma sierto desishon i kon a skohe un sierto partido.”

Kòrsou tin opshon antó?
“Nos no tin hopi tempu i esei ta hasi e negosiashonnan difísil”, Rhuggenaath ta bisa. Segun e promé minister e prioridat aworakí ta serka e ‘siguridat di trabou’ i ‘e kontinuidat di e refineria’.

“Mirando e situashon kisas ta realístiko ku un prolongashon ku PdVSA ta duna mas espasio pa haña e bon partner. Pero nos no a disidí esaki ainda”, segun Rhuggenaath. “PdVSA ainda tin interes pa kontinuá despues di 2019. Nan a konfirmá esaki por eskrito.

Mayan mas tokante e papel di Den Haag den e negosiashonnan tokante refineria Isla na Kòrsou i mas lat e siman aki mas tokante e refineria i e normanan di medio ambiente