Portrèt: Roelie van Beek

WILLEMSTAD – Mas protekshon di merkado, ménos importashon di produkto ku por produsí na Kòrsou i sosten finansiero di gobièrnu. Esei ta loke empresario den agrikultura, krio di bestia i peskeria ta deseá. “Gobièrnu mester duna nos un man.”

Minister Suzy Camelia-Römer di Salubridat, Medio Ambiente i Naturalesa ke pa aki sinku aña Kòrsou tin agrikultura duradero. E isla mes lo mester por produsí loke e tin mester na produkto fresku, i no mester dependé di importashon for di entre otro Venezuela.

E tres koperashonnan di agrikultura na Kòrsou – un na Bándabou, un na Bándariba i un na Hato – ta pone komo kondishon ku lo amplia e lista aktual di 22 produkto ku ta protehá kontra importashon i ta produsí lokalmente. Esaki lo ke men ku importadó mester pidi dispensashon serka gobièrnu pa otro produkto tambe, pa por importá nan.

‘Kultivá no ta difísil’
“Na Kòrsou por kultivá tur sorto di kos, hopi mas ku 22 tipo di bèrdura i fruta”, Wendel Alberto, kunukero na Soto, ta bisa. “Kultivashon no ta difísil, bo por siña, pero pa protehá loke a planta kontra vandalismo, ladronisia i enfermedat importá di afó, esei ta otro kos. Mi tabatin grapefruit, apelsina, mandarin, i pera ku apel. Tur a bai, ladronisia i vírùs straño.”

Segun Alberto no ta rendabel pa pone kámara òf tuma otro medida di protekshon. “Tur esaki ta kosta plaka i kon bo ta bai gana esaki bèk? Bo no por subi preis di e produktonan, kada bia ku bo mester invertí èkstra pasobra atrobe a destruí bo tranké i parti di bo kosecha a disparsé.”

Stanley Marks, fundadó i hefe di e departamento di agrikultura na Banko di Desaroyo di Antia Hulandes (Obna) ta rekonosé e problema. “Hende no ta motivá pa profilá nan mes komo kunukero. Esei no ke men ku no ta produsí nada na Kòrsou, al kontrario, pero hende no ta konta ku ta esei ta nan trabou.”

‘Ta ladron ta pone ku hende no ta konta ku nan ta kunukero’- Stanley Marks, Obna

Den e 33 añanan ku Marks ta traha na Obna e kantidat di empresario den agrikultura, krio di bestia i peskeria a krese bira 1600. “E interes ta grandi. Nostalgia i melankolia ta hunga un papel grandi serka hopi di nan. Ta warda mas empresario ku ta kuminsá pensa: kon nos ta bai duna e pais aki kuminda?”

Konserbashon di e sektor ta posibel solamente si gobièrnu pèrkurá pa pasamentu di sabiduria, preferiblemente ku lantamentu di un skol di agrikultura, Marks ta bisa.

Daño
“Wardando esaki, si ofresé kurso na empresario, esaki por hasi un diferensha grandi.”Ademas hustisia mester buska e ladronnan i e vandalistanan, segun Marks. “A bira tempu pa trata esaki ku seriedat. E daño ku e empresarionan ta sufri ta signifikante, i nan no por keda want’é asina mas. Esaki tambe ta stroba desaroyo den e sektor.