Portrèt: Ret Karibense

ORANJESTAD – “Un taimbòm serka di rementá, kurtí den detenshon.”Asina ta deskribí Gabriel M., e padrasa ku a bati dos mucha hóben mata, den korte djaluna. No Ministerio Públiko, sino su propio abogado Dellali Segbedzi ta deskribié asina.

E kaso ‘Speeltuin’den hopi aspekto ta úniko: e kaso di mas serio di violensia doméstiko i maltrato di mucha na Aruba; e promé bia ku e pais ta duna un kastigu di tbs; i awor e apelashon ku Gabriel M. mes a entamá pasobra e ke tbs ku enfermeria fòrsá for di awor. En bes di promé sinta e promé 15 añanan di e kastigu den un sèl sin trato.

Pero loke tambe ta pèrta den e kaso aki (meskos ku na Kòrsou i Sint Maarten): Aruba no por ehekutá tbs, pasobra simplemente no tin un klínika pa e trato aki.

Segbedzi ta haña ku gobièrnu arubano ta responsabel i kon ku bai bini mester pèrkurá pa un trato di tbs. Ademas e ta mustra un similaridat ku e kaso di violashon i asesinato di Anne Faber na Hulanda. Kaminda a kometé eror grandi den e trato di e perpetradó Michael P.

Abogado general Frans van Deutekom ta rekonosé ku te ainda no tin un bon solushon pa prezu ku problema síkiko den e parti hulandes karibense. Ku eksepshon di algun pilot. P’esei Aruba konosé un grupo ku ta kai den ‘ripitishon’. Pero pa manda nan Hulanda ku ta e úniko pais den Reino ku tin klínika tbs, e no ta mira komo ‘opshon ideal’. Pasobra e perpetradónan mester resosialisá atrobe na e islanan.

E chèns riba ripitishon ta grandi
Loke tin pará den e rapòrtnan sikológiko no ta mentira: Gabriel M. tin un ‘defekto antisosial ku karakterístika di sikópata hopi kla’. E tin difikultat tambe pa sinti pa otro hende, e tin un defekto di personalidat i un IQ abou di entre 78 i 88. Segun su abogado e tabatin 19 aña si, pero mentalmente e tabata entre 14 i 16 aña di edat ora el a mata e muchanan. “E no tin e abilidat di mira e konsekuensianan mas aleu di su aktonan.”

Ta p’esei for di e promé sentensia wes a tene kuenta kaba ku Gabriel M ta moralmente ménos kapas.

Pero e di mas importante den e rapòrt sikiátriko ta ku e mester kuminsá e tratamentu mésora pasobra e chèns riba ripitishon ta grandi. Su abogado ta kompará Gabriel su mente ku un vèlt di yerba: Promé e pat no ta muchu kla, pero segun bo kana riba dje mas tantu e ta bira mas hundu.”

Ku esaki e ke konvensé korte ku aworakí ainda ku un tratamentu por forma su mente di adolesente. Pero despues di 10 aña den sèl sin tratamentu segun e el a bira un taimbòm ku ta serka di rementá, kurtí den detenshon.

‘Tin bia mi no tin mi agresividat bou di kòntròl – Gabriel M.

Den korte ta bira kla ku Gabriel M. ta iritá lihé. Promé ku OM i e abogado por papia, korte ta interog’é pa largu tempu. Per e no ta hasi masha esfuerso pa kontestá. Espesialmente nò ora e wesnan pidié duna detaye di e matamentu ku sla di e chikitin Eugène i e mucha chikí Rishandro.

Ora OM bini ku potrèt di e kamber di baño kaminda e sla duru di Gabriel a pone Eugene kai dal su kabes kontra e pòchi di WC (i muri su manisé) e ta pusha kita e mikrófono brutu. Mésora e wardadó ta pará kla ku bui den man.
E wesnan tambe ta iritá awor. “Ta bo apelashon. Ma bo ta hasi manera ta nos ta molestiá bo. Ke men laga nos komuniká normalmente.”

E ora ei Gabriel ta splika su kondukta: “Último tempu mi ta tratando di lubidá kos. Ke men esaki ta stroba mi un tiki.”Despues e ta rekonosé tambe ora puntr’é pakiko e tabata bati su amiga kasi tur dia: “Tin bia mi no tin mi agresividat bou di kòntròl.”