Portrèt: Pixabay

Diferente hende grandi di edat na Kòrsou ainda ta keda den un ‘kas di ansiano’ miéntras ku nan mester di hopi kuido médiko, esnan envolví ta mira. Pakiko nan no por keda na un kas di kuido?

Sirving Keli, inspektor general na Inspekshon di Salubridat Públiko, sa ku tin lista di espera pa haña lugá den un kas di ansiano. Esei ta tambe pasobra ei tin hende ta biba ku no mester ta keda ei (mas), sino den un kas di kuido kaminda nan ta haña kuido médiko.

“Hende grandi di edat ta drumi den e kama robes. Nos no sa eksaktamente ta kon por ta. Mi ta kere ku ta supestimá e nesesidat di kuido médiko”, Keli ta bisa. Mester di mas investigashon pa determiná di kuantu hende ta trata i kiko ta e motibu ku e kaminda pa un kas di kuido no ta sigui kore.

Pero Natasha Rog, direktor di kas di kuido Betèsda i presidente di e Stichting Federatie Zorginstellingen, tin un idea sí. “Hende ta drenta un kas di ansiano ku un mihó kondishon. Den kurso di añanan nan ta bai atras.”

“Pero e kas no ta referí e persona asina fásil pa un kas di kuido. Esei ta nifiká pèrdida di entrada i e kasnan di ansiano finansieramente ta limitá kaba.”

‘E indikashon no ta sirbi’

Pero tin mas kos segun Rog. Sociale Verzekeringsbank (SVB) a formulá e indikashon pa un kas di kuido mas kla i ta sali for di un lista di pregunta tokante e aktividatnan diario (ADL, Algemene Dagelijks Verrichtingen). E skor ei na Kòrsou ta disidí si un hende ta bini na remarke pa un kas di kuido.

Un skor di ADL ta duna un bon bista di loke un hende por berdaderamente, Rog i tambe e grupo di trabou Spesialista di Medisina di Ansiano, ta haña. Un ehèmpel konkreto. Bo por move bo mannan, pero bo a pèrdè e idea kon bo mester hiba bo man na bo boka. Pues bo no por kome independientemente.”

E kousa di e listanan di espera den e kasnan pues parsialmente ta falta di e sistema, Rog ta bisa. “Un grupo di hende mester di kuido di kas di kuido, pero SVB no ta rekonosé nan. Pues seguro no ta kubri e gastunan. Kuido na kas hopi bia tampoko no ta un opshon pasobra tin tiki posibilidat pa anochi i den wikènt. Ora na kas no por mas ta basta lihé e famia ta akudí na un kas di ansiano.”

E fluho pa e kasnan di kuido lo mehorá kaba ku un adaptashon di e sistema di indikashon, Rog ta bisa. E ora ei banda di e skor di ADL ta inkluí mas nesesidat di kuido, manera funshon sikososial i kognitivo, mobilidat i kondukta. “I gobièrnu mester kontrolá si hende ku ta keda den un kas di ansiano mester ta den un kas di kuido. Sino nada no ta kambia.”

Problema na e instansianan

Kuminsamentu di sèptèmber a kontrolá seis di mas o ménos trinta instansia. A sera un kas di kuido despues di keho ku tabata mara habitante i tabatin malnutrishon. Un medida eksepshonal, inspektor general Keli ta bisa. “Esaki a sosodé tres bia e último sinku añanan.”

E no a spanta di loke a topa kuné durante e kòntròlnan. “pero den algun kaso e situashon tabata serio sí. E ora ei por ehèmpel tabata trata d e kalidat di e kuminda, higiena i e estado di e edifisionan.”

Gobièrnu ta kontrolá mas frekuente

For di luna di mei di e aña aki e kasnan di kuido na e isla ta haña bishita sin anunsiá di un tim di kòntròl konhunto di Geneeskunde en Gezondheidszaken (G&GZ, Medisina i Asuntunan di Salubridat) i Inspekshon di Salubridat Públiko. Ta trata di un enfoke nobo ku kua segun Keli por aktua mas lihé si kos ta bayendo malu.

Den e lei di 2007 a stipulá ku ki eksigensia instansia di ansiano mester kumpli. Por imponé sanshon i asta por sera nan si bai malu ku por ehèmpel higiena, seguridat di kuminda, e privasidat di habitante òf e kantidat di personal.

“E reglanan ta kla. Si nos tuma medida, ta pasobra e instansianan no ta kumpli ku e instrukshonnan.”