Loke a kuminsá dies aña pasá ku blind dates den su kurá patras, a krese – for di e lantamentu di Fundashon EQ den 2015 – bira evenementonan grandi di Pride na Boneiru. E aña akí ta e di tres edishon, i e fundadó Judith Brekelmans ta orguyoso di esei. “Di otro manera esei lo no a sosodé nunka,” e ta bisa. “Pero ainda nos tin un kaminda largu pa bai.” No ta semper e kaminda te ku awor tabata mesun fásil. “A yega di tira klenku den mi kurá, bora mi tayernan, i mi a risibí mensahenan desagradabel. Tòg nos a sigui”, Brekelmans ta konta.
E tin un tata kurasoleño i un mama hulandes, i el a lanta den un pueblo den sur di Hulanda. Despues el a studia na Amsterdam. Brekelmans ta identifiká su mes komo queer. Komo un hende ku a bini di e islanan, pero ku a biba un tempu largu na Hulanda, e por papia mas fásil pa esunnan ku (ainda) no tin e kurashi pa hasi esei pa nan mes, pa motibu di famia, trabou òf misa. “Mi ta kere ku ‘importashon’ tin e mas fásil aki”, Brekelmans ta bisa. “Hustamente pasobra e boneriano ta mira nan komo ‘otro’. E ora ei ta fásil pa e bisa: esei ta okay, pasobra abo no ta un di nos.”
Resistensia i aseptashon fiktisio
Ounke e sosiedat ta parse di ta kambia, tin hopi resistensia skondí ainda. “Tin misa ta bisa ku bo ta bon biní, pero ta ferwagt ku bo ta skonde bo orientashon seksual den kashi”, Brekelmans ta splika. “Nos ta tende di hende ku nan a saka for di misa òf ku mester a pasa den eksorsismo. Òf di mayornan ku tin ku bai tuma terapia pasobra nan yu hòmber ta homo. Ta kos ku realmente ta pasa aki ainda.”
E ta ripará ku den mundu empresarial tambe diversidat di género ta leu for di ta aseptá sin mas. “Na solisitutnan bo sa tende literalmente: ‘E ta homo, nos mester ke esei?’ Òf: ‘Nos no ta tuma hende kambiá den servisio.” Na boka di trabou mes tin kaso di diskriminashon públiko tambe. Palabra malu manera ‘mariku’ a bira normal. “I si bo trese esei dilanti, hende ta bisa: ‘Esei ta simplemente nos idioma.’ Pero idioma por kambia si, nos siña kiko ta doloroso. Hopi aña pasá tambe tabata fantástiko pa usa e palabra ‘neger’. P’esei nos ta sigui drenta den kòmbersashon.”
Hopi biaha aseptashon ta parse kondishonal. Frekuentemente Brekelmans ta tende ku ‘antes no tabatin problema ku homo’, basta nan no tabata komportá nan mes di forma ‘muchu yamativo’. “Esei ta meskos ku bisa ku un muhé den un saya kòrtiku ta pidi pa problema.” Banda di esei tin hopi ignoransia i stereotipifikashon seksual ainda. “Nos ta haña pregunta apsurdo riba kon nos ‘ta hasié riba kama’. Mientras ku ta trata di amor, kuido i di ta huntu – i pa kasualidat esei ta ku un hende di e mesun sekso.”
Situashonnan insigur na kas i huida ketu
Ounke Brekelmans ta mira ku kada bes mas hóben ta sinti nan mes mas líber na skol pa sali pa nan orientashon, por ehèmpel dor di tene man ora nan ta kana, hopi biaha e situashon na kas ta keda insigur. “Nos sa ku ta bati mucha yòn severamente na momento ku nan mustra nan orientashon (‘sali fo’i kashi’). I te ku tres aña pasá nos tabata asta tende di mucha hòmber ku nan tata a viola ‘pa nan sinti ta kon’. Historianan hopi teribel i tristu, pasobra: na unda bo ta bai e ora ei? Lo bo tribi di konta esei?”
Ounke na e momentunan akí Brekelmans no ta risibiendo señalnan di e índole ei, e no ta tribi bisa ku seguridat ku esaki no ta tuma lugá mas tampoko. “Pero en todo kaso tin violensia doméstiko. Nos no por ekskluí ku un parti di esei tin di aber ku esaki tambe.”
Algun hóben ta hui pa Hulanda bou di preteksto di estudio, simplemente pasobra ayanan sí nan por ta nan mes. “Mientras ku en realidat nos sa sí, ku nan no ta studiante realmente. Habri bo alanan ta fantástiko, en prinsipio, pero esaki realmente ta huimentu”, Brekelmans ta indiká. “No ta pòrnada e kantidat di pensamentunan suisidal bou di hóbennan LHBTIQ+ ta mas haltu ku serka hóbennan heteroseksual. Si nos sa tur esaki, tin algu ku realmente mester kambia.”
Kasi mitar di e hóben- i adultonan hulandes lesbiano, homo- i biseksual tin pensamentunan suisidal – mas ku sinku biaha e promedio, a resultá for di investigashon di e Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) hulandes. Tokante otro personanan ku ta parti di e komunidat LHBTIQ+ (por ehèmpel: no-binario) no tin sufisiente investigashon disponibel aktualmente.
Enseñansa ta dal stap, pero ta lucha ainda ku inklushon
Skolnan básiko ta dal stap koutelosamente, ku programanan tokante ‘ta bo mes’. Pero na skolnan sekundario hopi biaha inklushon ta keda limitá na un dia, manera Djabièrnè Lila. “Esei no ta funshoná, si e no ta integrá den henter e aña eskolar,” Brekelmans ta konta. Na mes momento nan ta mira ku tin dosente ta salta e material ei di lès òf ta pèrmití alumnonan sali for di klas pa motibu di konvikshonnan religioso. “Esei ta malu,” Brekelmans ta haña. “Diversividat simplemente ta korespondé ei.”
Dos aña pasá a para lèsnan riba diversividat for di EQ prematuramente na skol, despues di keho di mayornan. “Esei realmente tabata e punto di mas abou.” Ainda tin insidente na skol regularmente, loke ta mustra ku ainda no tin aseptashon. Asina, no a laga un mucha hòmber drenta klas, pasobra e tabatin rushi na uña. Un otro insidente tabata ku un alumno muhé ku tabata gusta mucha muhé. E skol a bisa su mama: “Ai, bo n’ wòri: ta un etapa.”
Ounke skolnan ta obligá di hasi algu pa diversividat, hopi biaha falta un implementashon práktiko. EQ ke sigui sostené, pero e skolnan mester dal stap nan mes tambe. “Pronto nos lo bati na porta atrobe. Aña eskolar nobo, oportunidatnan nobo.”
Role model i visibilidat
Role model lokal ta skars. “Dikon no bisa: ‘Mi ta CEO i homo’, visibilidat ta funshoná. Pero na Boneiru muchu biaha ta reina e idea: esei ta fantástiko, basta bo komport’abo manera ‘tur hende’. P’esei hopi ta keda ketu – konsientemente òf ínkonsientemente”, segun Brekelmans.
Pero tin relato positivo tambe, manera un persona transgender ku ta risibí sosten total di su dunadó di trabou durante su transishon: “E kompania a adaptá e trabou pa durante dia e por sigui terapia. Asina mester ta.” Pareu ku esei tin hende trans merikano ta asta hui di nan mes pais i ta buska seguridat na Boneiru. “Nos tin tres di nan kaba aki. Esei ta bisa sufisiente.”
Gobièrnu mester yuda
E grupo kresiente ei ta pidi kos di gobièrnu tambe. Por pensa riba akseso na kuido i dokumentonan di identifikashon korekto. “Un muhé trans a haña un dokumento di identifikashon nobo sí, pero riba dje tabatin e sekso robes ketu bai.” Falta tambe un wèpsait tokante seksualidat, gender i orientashon, Brekelmans ta indiká. “Mira Saba Love, òf e wèpsait di Kòrsou – tur kos ta pará ei. Esei ta tremendo.”
Insidente doloroso
Riba 11 di yanüari ocho misa kristian konservativo a stroba un evento di EQ, hasiendo un yamada pa ‘liberashon di homo- i lesbiananan’ – un ripitishon di e mesun akshon den 2017. “Un punto hopi abou. E ta konfirmá ku aseptashon ta hopi leu ainda.” I tabata ainda mas doloroso ora a invitá un di e misanan ei pa bin papia di ‘libertat pa un i tur’ na e konmemorashon di 4 di mei: “Un wanta den kara.”
E Koordinadó Nashonal kontra Diskriminashon i Rasismo (abreviá NCDR na hulandes), Rabin Baldewsingh, a organisá un enkuentro huntu ku EQ pa hiba e kòmbersashon. Ounke a invitá hopi partido, un gran parti – bou di nan polis i Misa Katóliko – no a bini. “Afortunadamente e Misa Protestant a duna di konosé ku e enkuentro a pone nan pensa. Nan a atmití honestamente ku nunka nan a para ketu na kon nan lo reakshoná riba petishon di dos queer pa bendishoná nan matrimonio. Esei a duna speransa.”
Na unda nos lo ta aki 10 aña?
Brekelmans ta soña di un isla kaminda tur tienda den Kaya Grandi ta kologá un bandera di arko iris durante Pride. “I mi soño final? Ku e Kolegio Ehekutivo ta partisipá. Inklushon ta nifiká visibilidat – i sosten berdadero. E komunidat LHBTIQ+ ta kai bou di tur otro tema urgente – pobresa, enseñansa, derecho di hende muhé – pero rara bes ta inkluí esaki eksplísitamente den e maneho.”
Pride Bonaire lo tuma lugá di 15 pa 22 di yüni. “Bini sigur tambe si bo ta straight. Pasobra nos no ta hasi distinshon”, segun Brekelmans.