Organisashonnan pa akohida di mucha na Boneiru ta hopi preokupá ku e Lei pa Akohida di Mucha BES, ku lo drenta na vigor riba 1 di yanüari 2026. E reglanan nobo mester mehorá e kalidat i siguridat di akohida pa mucha, pero segun esunnan ku ta ofresé e servisio di akohida pa mucha tin hopi eksigensia ku no ta realístiko den e konteksto lokal. E ministerio hulandes di Asuntunan Sosial i Labor (Sociale Zaken en Werkgelegenheid, SZW) ta komprondé e preokupashonnan, pero ta indiká ku e reglanan ta nesesario i, ku tempu, alkansabel.
For di e próksimo aña, lo tin regla nobo ta konta pa akohida di mucha na Boneiru, Sint Eustatius i Saba. E Lei pa Akohida di Mucha BES i e dekreto korespondiente mester sòru pa kada mucha riba e islanan haña akseso na akohida safe, pagabel i di bon kalidat. Parsialmente e reglanan ta basá riba e sistema hulandes, pero adaptá na e konteksto karibeño.
A informá e dunadónan di akohida na fin di sèptèmber 2025 di e lei nobo. Ounke nan ta kompartí e ambishon pa brinda akohida di mucha di kalidat, nan ta haña ku e reglanan nobo no ta tene sufisiente kuenta ku e eskala chikitu i e realidat finansiero di Boneiru. Na final di luna pasá diesdos persona ku ta ofresé e sevisio di akohida di mucha a bati alarma den un karta pa Konseho Insular. “Nos ta hopi preokupá ku e informashon suministrá, spesífikamente pa e kalidat i aksesibilidat di akohida di mucha pa e poblashon di Boneiru,” nan a skirbi. “Un gran kantidat di instansianan pa akohida di mucha ta kore riesgo di kai den problemanan finansiero agudo, ku posibel siere komo konsekuensia.”
Reakshon di SZW
E ministerio di SZW ta lamentá ku tin organisashonnan pa akohida di mucha ku ta sinti preshon adishonal i ku tin preokupashon finansiero awor, pero ta enfatisá ku e lei ta resultado di añanan di konsulta ku e sektor riba e islanan, i ku ta a base di nan feedback a ahustá diferente regla kaba. A konsekuensia di e seshonnan di konsulta a subi e supsidio pa akohida di mucha supstansialmente algun biaha tambe, pa hasi e ehekushon posibel. Ademas lo sigui subi e kompensashon pa akohida di mucha den e próksimo añanan – lòs di e indeksashon anual – pa e organisashonnan den akohida di mucha por sigui traha na mehorashon di, por ehèmpel, kondishonnan di trabou den e sektor.
Eksigensia di espasio
Riba djaluna 27 di òktober 2025 seis representante di akohida di mucha na Boneiru a tene un rueda di prensa pa splika ta kiko nan no ta di akuerdo kuné. Ta trata di no ménos ku diestres regla nobo. Un di e difikultatnan ta e eksigensia nobo pa espasio: entrante 2026 kada sitio di akohida di mucha mester tin 3 meter kuadrá di espasio interno pa kada mucha, na lugá di 2,5 meter kuadrá. Segun nan e ampliashon ta imposibel ku e supsidio aktual, i konstrukshon nobo no ta realístiko, mirando e gastunan haltu di konstrukshon i e tereno limitá na Boneiru.
Den un reakshon por eskrito SZW ta mustra riba e echo ku ta p’esei mes a suavisá algun regla, adaptando nan na e konteksto karibeño òf posponiendo nan te 2031, tambe si ta trata di alohamentu. Asina ta ku, por ehèmpel, ta konta e pòrch di un akohida di mucha huntu ku e espasio paden ora di determiná e kantidat di mucha ku por akohé. Segun e ministerio, inspekshon lo praktiká ‘supervishon estimulante’, dunando e organisashonnan tempu pa ehekutá e mehorashonnan.
Falta di personal
Banda di esaki t’asina ku e sektor di akohida di mucha ta lucha ku un falta di personal ku ta alarmante. E dunadónan di akohida ta pidi e Entidat Públiko Boneiru (EPB) pa yuda ora tin kampaña pa reklutá trahadó, i pa investigá si un kontrakt kolektivo di trabou (CAO) lokal òf supsidio di salario ta posibel. Nan ta indiká di no ta strañá ku aktualmente tiki hende ta interesá pa traha den akohida di mucha. “Nos no ta haña sèn di vakashon, ni bonùs, ni ‘dertiende maand’,” asina Ruthvianca Josephia, direktor di diferente sitio pa akohida ta bisa. “Mester hasi trahamentu den akohida di mucha mas atraktivo.”
SZW a tene kuenta ku e falta di personal, skohiendo pa un asina yamá kualifikashon di ekipo: no ta tur kolaboradó mester tin un diploma di MBO 3, basta e ekipo den su totalidat ta kumpli ku e eksigensianan di kalidat. Mas aleu SZW ta spera ku akohida di mucha lo por konta ku e EPB pa alohamentu i formashon. Pasobra entrante 1 di yanüari 2026 e EPB lo ta responsabel pa sosten na organisashonnan di akohida. ‘Komo ku e rapòrt di inspekshon lo bira públiko, lo por duna sosten na midí, según loke tin mester di dje,’ SZW ta haña.
Finansas i orario di klousura
E aspekto finansiero di e reglanan nobo tambe ta kousa preokupashon. Awendia e dunadónan di akohida ta risibí supsidio pa maksimalmente 8 ora pa dia, mientras ku hopi mucha tei pa 10 ora òf mas. Ta e organisashonnan mes mester paga e oranan adishonal ei. Ademas e supsidio ta kai afó si un sitio pa akohida sera temporalmente, por ehèmpel pa mantenshon, teambuilding òf vakashon. Segun e sektor esei ta hasi ku ta imposibel pa duna e personal sosiegu òf pa mehorá e akohida. “Sa sosodé ku riba òrdu di Inspekshon mester drecha algu, i de bes en kuando ta realmente nesesario pa duna e sitio un limpiesa profundo,” Jennifer Rooi-Crestian, di akohida di mucha Paraiso di Muchanan Kontentu, ta bisa.
“No mester kastigá dianan di siere ku pèrdida di supsidio,” e ta enfatisá. E ministerio di SZW ta investigando na e momentonan akí si tin espasio den e lei- i reglamentunan aktual pa laga salario sigui kore ora tin siere.
Responsabilidat di mayornan
Banda di esakinan lo no pèrmití mas akiratu, ku mayornan ta trese bruki òf kuminda, e dunadónan di akohida ta bisa, sino ku ta e akohida mester sòru pa eseinan. Según nan esei lo subi e gastunan pa kada mucha signifikantemente. E dunadónan di akohida ta puntra kiko sí lo ta responsabilidat di e mayornan anto. “Nan ta trese nan yunan mainta na e akohida, kaminda nos ta pèrkurá pa desayuno, lùnch, snèk i bruki; i ora nan yega kas nan ta hiba e muchanan kama. Mayornan lo no tin apsolutamente niun responsabilidat mas?”, Josephia ta puntra su mes.
E ministerio di SZW ta bisa di a skohe pa no pèrmití ku ta pidi mayornan kontribushonnan adishonal ku no ta e kontribushon fiho di mayor, pasobra kada mucha tin derecho riba akohida ku ta di bon kalidat i pagabel. Tambe e ministerio ta bisa ku e kompensashon pa akohida di mucha a subi konsiderablemente den e último añanan, i ta ‘sufisiente pa kubri e gastunan ku e organisashonnan pa akohida ta hasi’. A basa e kompensashon akí riba e gastunan ku e organisashonnan mes a trese dilanti. ‘Si tin organisashon ku ta kere ku tòg e kompensashon no ta sufisiente, Reino ke drenta gustosamente den kòmbersashon ku nan a base di un argumentashon finansiero.’
Kambio ta tuma tempu
Pues, ounke e ministerio no ta kapta tur e puntonan di e organisashonnan pa akohida di mucha, e ta komprondé ku ta eksistí preokupashon ku e eksigensianan nobo. For di e rapòrt di inspekshon anual a sali na kla ku hopi organisashon pa akohida di mucha a realisá adelantonan signifikante, pero ku pa algun ta konta ku nan mester dal stapnan grandi ainda. Ta di komprondé anto, ku e mehorashonnan pa kalidat ku ta nesesario lo no ta realisá riba 1 di yanüari 2026. ‘Ya ku kambio ta tuma tempu, hopi tempu’, asina Reino ta bisa.
Si e organisashonnan di akohida pa mucha tin nesesidat di un aserkamentu pa mehorashon den mas fase, ku sosten aserka, nan por aserká e EPB, òf bini ku nan mes plan di aserkamentu i kua sosten esei mester di dje. SZW ta bolbe enfatisá: ‘E meta di e lei- i reglamentunan nobo ta pa ofresé akohida di mucha ku ta bon, safe, i pagabel pa tur mayor, pa asina kada mucha den Hulanda karibense ta haña e oportunidat pa desaroyá su mes abundantemente.’