Portrèt: Pixabay

WILLEMSTAD – Sergio tin 31 aña i mester biba di ònderstant. Pero e tin masha gana di traha i ta solisitá tur kaminda ku e por. Sergio tin un brasa ku ta mas kòrtiku i e ta sufri di epilepsia. “Dunadónan di trabou tin miedu ku mi lo mèldu ku mi ta malu frekuentemente òf ku mi lo duna nan gastu èkstra. Hopi bia mi ta sinti mi diskriminá.”

Ta difísil pa hende ku un limitashon físiko haña trabou na Kòrsou. Esaki ta pa motibu ku tin poko konosementu tokante loke hende ku un limitashon por nifiká pa un kompania, Tine Grigoria-Devid di Sentro Solari ta bisa. E fundashon aki ta intermediá pa hende ku un limitashon funshonal riba merkado laboral. “Kaba tin basta investigashon internashonal ku ta mustra ku ta eksaktamente e hendenan ku un limitashon ta masha motivá.

Desempleo haltu
No tin supsidio pa kompania ku ta tuma hende ku un limitashon den servisio. Tampoko no tin un kuota, ku kompania grandi mester empleá un sierto porsentahe di hende ku un limitashon. Loke ta hasi e situashon pa e grupo aki mas penoso, ta e oumentu grandi di desempleo. Desempleo na Kòrsou na aprel a subi pa 21,2 porshento. Esaki CBS a kalkulá. E nivel di mas haltu den e último trinta añanan.

“Esaki ta nifiká ku ora nos trata di haña un koperashon di trabou ku e agensia di empleo, nan ta bisa ku apénas nan por haña trabou pa hende sin limitashon”, Grigoria-Devid ta bisa. “Apénas e kompanianan mes ta sobreviví i hopi bia nan mester kita hende for di trabou. E ora ei nan no ta pensa pa krea un lugá pa un hende ku limitashon.”

Na 2018 Sentro Solari a yuda diesun hende ku trabou. Na 2019 seis hende so i segun Gregoria-Devid esaki ta pa motibu di e situashon ekonómiko malu na Kòrsou. Entretantu e fundashon tin un lista di kuarenta hende ku un limitashon ku ta buska un trabou. Girigoria-Devid ta empleá dos hende partaim ku mester traha riba esaki.

Dunadónan di trabou tin miedu di gastu èkstra
Lysendre (39) tambe tin difikultat pa haña trabou. Un defekto na su wowo, retinitis pigmentosa, ta pone ku e ta mira tur kos manera dor di un sorto di tubu largu. E tin diploma di duna masashi i por traha komo hardinero. “Hopi bia mi ta haña djap kòrtiku, temporario.

For di sèptèmber mi ta sin trabou i mi ta dependé di ònderstant.” Segun e hopi bia e dunadónan di trabou tin miedu ku nan mester kumpra kos spesial p’e. Por ehèmpel si mi mester usa computer mi ta hasi e lèternan mas grandi. Mi tin diessinku aña kaba ta biba asina i mi ta logra masha bon.

Sergio ta ripará tambe ku e kompanianan tin miedu ku nan mester kumpra medionan spesial p’e, loke segun e no ta nesesario. Via Ministerio di Asuntunan Sosial, Labor i Bienestar (SOAW) Sergio via un proyekto spesial tabatin algun aña di trabou den limpiesa. “Durante mi último kombersashon di funshonamentu nan a bisa ku mi ta nan mihó trahadó. Pero tabata un proyekto di un aña, i awor mi tin sinku luna kaba sin trabou. Mi ta haña ònderstant, pero bo no por hasi nada ku esei.

Proyektonan temporario di gobièrnu ta deseá, pero ta falta kontinuidat
-Tine Grigoria-Devid diSentro Dolari

Grigoria-Devid ta bisa ku e ta ‘aploudí’ e proyektonan temporario aki, pero e ta sinti falta di kontinuidat den e maneho. Regularmente e ta sinta huntu ku otro fundashon ta skibi konseho pa gobièrnu. “Tin bia nos ta sinta ku ámtenar di gobièrnu i regularmente nos ta manda un karta ma mi no por bisa ku tin un kolaborashon.”Segun Grigoria-Devid aktualmente e ta dirigí su mes mas riba konsientisashon di e kompanianan i den komunidat, ku riba un falta di maneho i regla for di gobièrnu.

Minister di Asuntunan Sosial, Labor i Bienestar Hensley Koeiman den un reakshon kòrtiku ta laga sa ku ta tuma paso pa mehorá e situashon di hende ku un limitashon. Su ministerio a kuminsá ku un proyekto pilot pa tuma hende na trabou na e ministerio. Grigoria-Devid ta bisa ku su fundashon no ta envolví den e proyekto i ku no a aserká niun di su klientenan p’esaki. “Nos lo warda mira.”

Tratado di Nashonnan Uní
Nashonnan Uní riba 13 di desèmber 2006 a aprobá e Tratado di Nashonnan Uní pa Derechonan di Personanan ku un Hèndikèp. E tratado aki a drenta na vigor na Hulanda dia 14 di yüli 2016. For di e tempu ei ta papia di ko-balides na Kòrsou, Aruba i Sint Maarten. Ko-balides no ta posibel na e islanan aki ainda pasobra no tin legislashon i posibilidat di ehekushon.

Den e tratado di Nashonnan Uní tin pará ku gobièrnu mester realisá e derecho pa biba independientemente, bai skol, usa transporte públiko òf traha. Lesa kiko ta e situashon di e derechinan aki na Kòrsou:

portrèt: Pixabay

Kon ta pará na Kòrsou pa loke ta e pilánan di e Tratado di Nashonnan Uní?

For di preguntanan ku Ret Karibense a hasi na mei di 2019 seka e organisashonnan envolví ta parse ku pa hende ku un limitashon físiko ta difísil pa partisipá na komunidat. Lesa mas: Hende ku hèndikèp ta víktima di e echo ku no ta introdusí e Tratado di Nashonnan Uní na Kòrsou.